Điều thú vị, Văn hoá
Lên Đồng trong Tín Ngưỡng Dân Gian Việt Nam
Th2
Lên đồng, hay hầu đồng, là một nghi lễ đặc sắc trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Đây là hình thức giao tiếp tâm linh, nơi người thực hành (thanh đồng hoặc đồng nhân) nhập hồn các vị thánh để truyền đạt thông điệp, ban phước hoặc chữa bệnh. Không chỉ mang giá trị tâm linh, lên đồng còn phản ánh chiều sâu văn hóa và bản sắc cộng đồng.
Lịch sử hình thành và phát triển
Lên đồng bắt nguồn từ tín ngưỡng thờ Mẫu, thờ các nữ thần tự nhiên trong hệ thống Tứ Phủ: Mẫu Thượng Thiên, Mẫu Thượng Ngàn, Mẫu Thoải, và Mẫu Địa. Theo thời gian, nghi lễ tiếp thu ảnh hưởng từ Đạo giáo, Phật giáo và tín ngưỡng thờ anh hùng dân tộc như Đức Thánh Trần, tạo nên sự giao thoa văn hóa đa dạng.
Các hình thức Lên Đồng phổ biến
- Lên đồng thờ Mẫu: Phổ biến nhất với các giá hầu Tứ Phủ như Mẫu Liễu Hạnh, Mẫu Thượng Ngàn.
- Lên đồng thờ Đức Thánh Trần: Mang đậm khí phách anh hùng, thường tổ chức tại Đền Trần (Nam Định) và Đền Kiếp Bạc (Hải Dương).
- Lên đồng thờ Quan Hoàng: Thường gắn với cầu tài lộc, điển hình là Quan Hoàng Bảy (Lào Cai), Quan Hoàng Mười (Nghệ An).
- Lên đồng thờ Thành Hoàng: Thường diễn ra trong các lễ hội làng, mang ý nghĩa bảo hộ cộng đồng.
- Hầu Văn Huế: Một biến thể đặc trưng tại Huế, đậm chất nhã nhạc cung đình với âm nhạc uy nghiêm và vũ đạo tinh tế.
Ý nghĩa văn hóa và xã hội
- Bảo tồn văn hóa: Lên đồng là sự tổng hòa của âm nhạc, vũ đạo, trang phục và tích trò.
- Gắn kết cộng đồng: Nghi lễ công khai, thu hút sự tham gia rộng rãi và thắt chặt tình đoàn kết.
- Đáp ứng nhu cầu tâm linh: Giúp con người giao tiếp với thần linh, tìm kiếm sự an ủi và bình an.
Bảo tồn và phát huy
Bảo tồn lên đồng cần sự phối hợp từ chính quyền, nhà nghiên cứu, nghệ nhân và cộng đồng. Cần có các biện pháp cụ thể nhằm bảo vệ di sản, hỗ trợ nghệ nhân, và tuyên truyền để cộng đồng hiểu đúng giá trị văn hóa của nghi lễ này.
Tổng kết
Lên đồng là di sản văn hóa quý báu của Việt Nam. Việc bảo tồn và phát huy nghi lễ này không chỉ là gìn giữ truyền thống mà còn là bảo tồn bản sắc và tinh thần cộng đồng dân tộc.
Nguồn tham khảo
- Tín ngưỡng thờ Mẫu và hầu đồng ở Việt Nam, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, 2020.
- Tín ngưỡng và diễn xướng dân gian Việt Nam, Nguyễn Thị Hiền, 2019.
- Văn hóa và tín ngưỡng Việt Nam, Trần Quốc Vượng, 2018.
- Hình ảnh minh hoạ: internet.
