Văn hoá
Giao Thừa: Thời khắc thiêng liêng đón năm mới đầy ý nghĩa
Th1
Khi nhắc đến Tết Nguyên Đán, chắc hẳn ai cũng biết đến thời khắc Giao Thừa – khoảnh khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới. Đây là thời điểm thiêng liêng, mang đậm nét văn hóa và tâm linh của người Việt. Nhưng bạn có bao giờ thắc mắc Giao Thừa là gì, tại sao lại có tục lệ này, và nó bắt nguồn từ đâu?
Hãy cùng khám phá những điều thú vị xoay quanh thời khắc đặc biệt này nhé!
Giao thừa là gì?
Giao Thừa là thời điểm chuyển giao giữa ngày cuối cùng của năm cũ và ngày đầu tiên của năm mới theo lịch âm. Trong tiếng Hán, “Giao” có nghĩa là giao nhau, “Thừa” là tiếp nhận. Vì vậy, Giao Thừa được hiểu là thời khắc trời đất giao hòa, vạn vật bước sang một chu kỳ mới.
Trong văn hóa Việt Nam, thời khắc Giao Thừa mang ý nghĩa sâu sắc hơn một khoảnh khắc chuyển giao thời gian. Nó được xem như lúc âm dương hòa quyện, con người kết nối với thần linh và tổ tiên, là lúc làm lễ cầu mong một năm mới an lành, hạnh phúc.
Tục lệ đón Giao Thừa bắt nguồn từ văn hóa Trung Hoa cổ đại và sau đó du nhập vào Việt Nam. Tuy nhiên, qua thời gian, người Việt đã biến đổi nghi lễ này để phù hợp với nếp sống và đặc trưng văn hóa bản địa. Chẳng hạn, việc lập bàn thờ ngoài trời vào thời khắc giao thoa để tiễn thần cũ, nghinh thần mới là nghi thức rất đỗi thiêng liêng trong đời sống tâm linh người Việt.
Nguồn gốc của tục lệ giao thừa
Theo truyền thuyết, ngày xưa có một con quái vật tên là Niên thường xuất hiện vào đêm cuối năm để quấy phá dân làng. Con Niên rất hung dữ, ăn thịt gia súc, phá hoại mùa màng và khiến mọi người vô cùng sợ hãi.
Người dân phát hiện con Niên sợ ánh sáng, tiếng ồn và màu đỏ. Từ đó, họ treo đèn lồng đỏ, dán giấy đỏ, đốt pháo và tạo tiếng động lớn để xua đuổi nó. Nhờ vậy, con Niên không dám quay lại quấy phá nữa. Những phong tục này dần trở thành truyền thống, đặc biệt trong đêm Giao Thừa.
Truyền thuyết không chỉ giải thích nguồn gốc phong tục mà còn nhấn mạnh giá trị văn hóa, biểu tượng của niềm tin, hy vọng và sức mạnh cộng đồng. Những nghi thức như treo đèn lồng hay đốt pháo không chỉ đơn thuần là tập quán mà còn thể hiện tinh thần đoàn kết, sự sáng tạo và ý chí vượt qua khó khăn của con người.
Ý nghĩa của giao thừa
- Thời khắc thiêng liêng: Giao Thừa được coi là thời điểm giao hòa giữa trời và đất, giữa con người và thần linh. Đây là lúc mọi người hướng về tổ tiên, cầu mong sự bình an, may mắn.
- Sự khởi đầu mới: Giao Thừa đánh dấu sự kết thúc của một năm cũ và bắt đầu một năm mới. Người ta tin rằng, những gì diễn ra trong đêm Giao Thừa sẽ ảnh hưởng đến cả năm sau. Vì vậy, mọi người thường cố gắng tạo không khí vui vẻ, ấm cúng.
- Gắn kết gia đình: Đêm Giao Thừa là dịp để các thành viên trong gia đình sum họp, quây quần bên nhau. Dù bận rộn đến đâu, mọi người đều cố gắng về nhà để cùng đón năm mới.
- Tưởng nhớ tổ tiên: Người Việt thường chuẩn bị mâm cúng Giao Thừa để dâng lên tổ tiên, thể hiện lòng biết ơn và cầu mong sự phù hộ.
Những phong tục đón giao thừa
- Cúng Giao Thừa: Mỗi gia đình thường chuẩn bị một mâm cỗ cúng Giao Thừa với đầy đủ các lễ vật như xôi, gà, bánh chưng, hoa quả, vàng mã… để dâng lên tổ tiên và các vị thần.
- Xông đất: Người ta tin rằng, người đầu tiên bước vào nhà sau thời khắc Giao Thừa sẽ ảnh hưởng đến vận may của gia đình trong năm mới. Vì vậy, nhiều gia đình thường chọn người “hợp tuổi” để xông đất.
- Đi lễ chùa: Sau khi cúng Giao Thừa, nhiều người thường đến chùa để cầu bình an, sức khỏe và may mắn cho năm mới.
- Đốt pháo, bắn pháo hoa: Ngày xưa, đốt pháo là một phần không thể thiếu trong đêm Giao Thừa để xua đuổi tà ma. Ngày nay, pháo hoa đã thay thế và trở thành một phần của lễ hội đón năm mới.
Giao thừa trong thời hiện đại
Ngày nay, Giao Thừa không chỉ là một nghi lễ tâm linh mà còn là dịp để mọi người tận hưởng không khí lễ hội. Các chương trình ca nhạc, countdown, và pháo hoa rực rỡ đã trở thành một phần không thể thiếu trong đêm Giao Thừa.
Tuy nhiên, dù cuộc sống hiện đại có thay đổi thế nào, ý nghĩa thiêng liêng của Giao Thừa vẫn được gìn giữ và trân trọng.
Chúc bạn có một năm mới an lành, hạnh phúc và tràn đầy niềm vui!
Nguồn tham khảo
- Sách “Phong Tục Việt Nam” – Tác giả: Toan Ánh: Cuốn sách này cung cấp nhiều thông tin chi tiết về các phong tục, lễ nghi truyền thống của người Việt, trong đó có tục lệ đón Giao Thừa.
- Truyền Thuyết Dân Gian Việt Nam – Nhiều tác giả: Các truyền thuyết về con Niên và các phong tục đón năm mới được kể lại trong nhiều tuyển tập truyện dân gian.
- Bài viết “Tết Nguyên Đán và những điều cần biết” – Báo Văn Hóa: Bài viết tổng hợp các thông tin về nguồn gốc và ý nghĩa của Tết Nguyên Đán, bao gồm cả thời khắc Giao Thừa.
- Nghiên Cứu Văn Hóa Dân Gian – Viện Nghiên Cứu Văn Hóa: Các nghiên cứu về tục lệ đón Giao Thừa và sự giao thoa văn hóa giữa Việt Nam và Trung Hoa.
- Truyền Thuyết Trung Hoa – Nguồn từ các tài liệu văn hóa Trung Quốc: Truyền thuyết về con Niên và các phong tục đón năm mới cũng được ghi chép trong văn hóa Trung Hoa, có ảnh hưởng đến Việt Nam.
- Hình ảnh minh hoạ: internet.
